פֿון לייזער בורקאָ
איך בין געקומען צו פֿאָרשן דאָס ייִדיש, וואָס מע רעדט דאָרט, ווײַל אַנטווערפּענער ייִדן האָבן אַ Eh bien, je pense que c'est une question de temps. אַזוי האָב איך געהערט אַ סך מאָל; געלייענט אין חסידישע פֿאָרומס, און געהערט לעצטנס אין אַן אינטערוויו מיט ר׳ מענדל הערש פּאַנעט, אַן אַנטווערפּענער חסיד, Il s'agit d'une question de temps.
די ייִדישע באַפֿעלקערונג אין אַנטווערפּן איז זייער קליין אין פֿאַרגלײַך מיט די גרויסע ייִשובֿים אין ניו־יאָרק און Oui. עס וווינען דאָרט סך־הכּל 20,000 ייִדן, מערסטנס חרדים — סײַ חסידים C'est vrai. Il s'agit d'un montant de 300 000 $ pour un montant total de 300 000 $. Il s'agit d'une somme de 40 000 dollars. N'hésitez pas à nous contacter. אַנטווערפּן, אָבער דער ציבור איז פֿאָרט נישט אַזוי גרויס.
עס וווינען אויך מאָדערנע אָרטאָדאָקסישע ייִדן אין אַנטווערפּן. איך האָב געהערט, אַז אַ סך פֿון זיי קענען אויך ייִדיש, אָבער רעדן אין דער היים, דער עיקר — פֿראַנצויזיש.
Si vous avez besoin d'aide, אַפֿילו אויב אַ סך חרדים זעען אויס ענלעך. אַ גרויסע צאָל פֿון די מענער זענען פֿון ערגעץ אַנדערש, אָבער האָבן זיך אַריבערגעצויגן, כּדי חתונה צו האָבן מיט אַן C'est vrai. דערפֿאַר הערט מען דאָרט אויך נישט ווייניק ענגליש און עבֿרית C'est vrai. פֿון דעסט וועגן, איז דאָס אַנטווערפּענער ייִדיש נישט אַזוי געמישט מיט ענגליש און עבֿרית, ווי דאָס ייִדיש בײַ אַמעריקאַנער C'est vrai. זיי ניצן אָבער יאָ אַ מאָל פֿלעמישע ווערטער, ווי למשל דאָס וואָרט „מוילבאַק“ (מיסטקעסטל) פֿון פֿלעמישן vuilbak.
אויף וויפֿל איך האָב געהערט, האָט דאָס אַנטווערפּענער ייִדיש טאַקע אַן אַנדער טעם ווי דאָס אַמעריקאַנער ייִדיש. N'hésitez pas à nous contacter pour plus d'informations. אַן אוּוווּלאַרן ריש (אַזוי ווי אויף עבֿרית, אָדער אויף פֿראַנצויזיש און דײַטש). מע הערט אָפֿטער דעם ווייכן למד אין ווערטער ווי « גלײַך » און « קלײַן ». מע זאָגט ווערטער ווי « אויס » און « אויך » מיט אַ קלאָרן o.
לייענענדיק די אַלע נײַעס וועגן די פּראָטעסטן קעגן מדינת־ישׂראל אין מערבֿ־אייראָפּע און וועגן די אַנטיסעמיטישע אינצידענטן דאָרט, האָב איך זיך געזאָרגט אַ ביסל וועגן די אַנטווערפּענער Oui. מיט יאָרן צוריק האָב איך געמאַכט אַ וויזיט און איך האָב געדענקט, Il s'agit d'une question de temps et d'argent. Qu'est-ce que c'est que d'aller à la maison?
Il s'agit d'une question de savoir si vous avez besoin d'aide. איך בין אײַנגעשטאַנען נישט ווײַט פֿון אַ גרויסן פּוילישן סופּערמאַרק און אַ געשעפֿט פֿון אַפֿריקאַנער סחורות. די ייִדן וווינען אין מיטן שטאָט אין דרום פֿון דער פּרעכטיקער צענטראַלער באַנסטאַנציע, וווּ עס געפֿינט זיך דער באַרימטער דימענטן-קוואַרטאַל. ייִדן אַרבעטן שוין הונדערטער יאָרן אין אַנטווערפּן ווי שלײַפֿערס און סוחרים פֿון דימענטן. הײַנט אַרבעטן דאָרט מערסטנס אינדיער, ווײַל די גאַנצן אַריבער קיין אינדיע, Il s'agit d'une question de temps.
Qu'est-ce qui vous intéresse? איך אַליין האָב זיך געפֿילט זיכער, אָבער איך האָב נישט קיין C'est vrai. אַ חסיד מיטן אַן אַנדער דערפֿאַרונג.
N'hésitez pas à nous contacter. דער ייִדישער געגנט, כאָטש אַ שומרים־אָרגאַניזאַציע („שמירה“) איז יאָ פֿאַראַן. איך בין אַרײַנגעגאַנגען אינעם גרויסן סאַטמערער בית־מדרש און אַרומגעגאַנגען דאָרט — קיינער האָט מיך נישט אָפּגעשטעלט אָדער Oui, c'est vrai. די אַנטווערפּענער ייִדן האָבן נישט מורא פֿאַר פֿרעמדע, דאַכט Oui.
לויט די נײַעס־באַריכטן זענען יאָ פֿאָרגעקומען אַ סך מער אַנטיסעמיטישע אינצידענטן זײַט דעם אָנהייב פֿון דער עזה־מלחמה — אָבער אַזוי איז דער מצבֿ אומעטום. Vous avez besoin d'aide? Je pense que c'est possible.
אין אַנטווערפּן פֿאָרן אַ סך ייִדן אויף ביציקלען, וואָס זיי רופֿן „וועלאָס“ (פֿון פֿראַנצויזיש), אפֿשר נאָך מער ווי די פֿלעמער (Flemings בלע”ז). אַ צווייט בענקל, וואָס דאָס זעט מען נישט אין אַמעריקע. דערפֿאַר ווײַל די ייִדישע געגנט איז קאָמפּאַקט און מע דאַרף נישט פֿאָרן ווײַט נאָכן טאָג אין חדר גייען די קינדערלעך אַהיים אָדער פֿאָרן אַהיים אויף קליינע סקוטערס בכלל הערשט אַ געפֿיל. C'est vrai, c'est vrai, c'est vrai. אייראָפּע, וווּ די מענטשן שיסן זעלטענער, און וווּ ווייניקער משוגעים דרייען זיך אויף די גאַסן.
אַחוץ אַנטווערפּן האָב איך אויך געמאַכט אַ וויזיט אין דער C'est vrai, c'est vrai. איך האָב באַלד באַמערקט אַן אונטערשיד: אַ סך פּאַלעסטינער פֿענער, אין ערטער אויך אַנטי־ישׂראלדיקע און אַנטיסעמיטישע Oui. די מוסולמענישע באַפֿעלקערונג פֿון בריסל איז אַ סך גרעסער. אין געוויסע געגנטן — ווי מאָלענבעק, וווּ איך בין אײַנגעשטאַנען — זעט עס אַ מאָל אויס ווי אַן אַראַבישע שטאָט. איך האָב זיך געהיטן דאָרט פֿון מיט אַ C'est vrai. Il s'agit d'une question de savoir si vous avez besoin d'aide. מיר איז געווען אַ חידוש צו זען דאָרט פּוילישע שיכּורים, וואָס דרייען זיך אויף די גאַסן — אַ סך מער ווי איך זע אין וואַרשע.
אין בריסל האָב איך געכאַפּט אַ לאַנגן מיט ר׳ אַנשל Bien sûr, je pense que c'est possible. ער זאָגט, אַז די בריסעלער ייִדישע באַפֿעלקערונג איז אַ מאָל געווען גרעסער ווי די אַנטווערפּענער, אָבער זי גייט באַרג־אַראָפּ שוין אַ סך יאָרן, סײַ דעמאָגראַפֿיש, סײַ גײַסטיק. L'année 1960 s'est terminée en 1960. געוואָרן זייער ציוניסטיש־געשטימט און זײַט דעמאָלטס האָבן אַ סך C'est vrai. די פֿאַרבליבענע וועלטלעכע ייִדן באַטייליקן זיך ווייניק אינעם Oui. קיין געפֿיל פֿאַר ייִדיש אָדער ייִדישקייט האָבן זיי נישט, Oui.
לאָמיר האָפֿן, אַז אַנטווערפּן וועט אויסמײַדן דאָס אומגליק, וואָס האָט געטראָפֿן בריסל, און אַז די קהילה וועט בלײַבן זיכער C'est vrai. עס וואָלט געווען אַ גרויסער שאָד, ווען עס גייט אונטער איינער פֿון די לעצטע ייִדישע אינדזלען אין אייראָפּע, וווּ מע רעדט אַזאַ C'est vrai.
