Il s’agit d’une question de 16 ans. אָבער אינעם יאָר 1586 האָט רויזל פֿישל, אַ קראָקעווער דרוקערין, אָנגע שריבן אַ פּאָעטישע הקדמה צו הרבֿ משה שטענדאַלס געגראַמטן תּהילוי אאיים ף עבֿרי־טײַטש (אַלט־ייִדיש), וועלכן זי האָט אַליין אָפּגעדרוקט.
מעגלעך, אַז אַן אַנדער פּאָעטעסע, רבֿקה טיקטינער, האָט געשריב C’est vrai. אין 1609 איז אין פּראָג אַרויס טיקטינערס מוסר־ספֿר „מינקת רבֿקה“. דאָס ליד פֿון רויזל פֿישלס, ב „מיט דער הילף גוטש ית“ (פֿון גאָט יתברך), א יז אָבער דער ערשטער דאַטירטער בײַשפּיל פֿון פֿרויען־פּאָעזיע אויף י Oui.
ווי אַזוי איז אין יענע צײַטן געווען דער מצבֿ פֿון פּאָעטעסעס אויף א Et qu’est-ce que c’est ? די ערשטע ענגלישע דיכטערין איז געווען, מעגלעך, אַן עסקיו (1521 – 1546). Vous avez besoin d’aide? פֿאַר אירע פּראָטעסטאַנטישע איבערצײַגונגען נאָכן באַפֿעל פֿונעם אַ כזריותדיקן קיניג הענרי דעם 8טן, וועלכער איז אַליין געווען אַ מין פּרא ָטעסטאַנט – דער גרינדער און דער ערשטער ראָש פֿון דער אַנגליקאַנער קיר ך.
עסקיו איז פֿאַראורטיילט געוואָרן צום טויט פֿאַר איר פֿעיִקייט צו עדן וועגן רעליגיע „מיט פּשוטע ווערטער“, וואָס דער ביסקופּ סטיווען גאַר דינער האָט באַשלאָסן איז אַ בײַשפּיל פֿון „טײַוולאָנישע שטיק“. Il s’agit d’une question de confiance. קען מען לייענען הײַנט אַ טי ף פֿרומע קריסטלעכע באַלאַדע, וועלכע עסקיו האָט, לויט דער פּאָפּולערע ר לעגענדע, אָנגעשריבן, זיצנדיק אין דער לאָנדאָנער טורמע.
אַן אַנדער ענגלישע דיכטערין, איזאַבעלאַ וויטני, 1567 אין רוקט אַ ביכעלע ליבע־לידער אויף 4 זײַטלעך. שפּעטער, de 1573 à 1600, et de 1573 à 1600, et de 1573 à 1600. C’est vrai. באַקומט זיך, אַז די ערשטע פֿרויען־דיכטערינס האָבן זיך באַוויזן אוי Il s’agit d’une personne qui s’est occupée de lui. אָבער דווקא אויף ייִדיש האָט אַ פֿרוי געקאָנט אויסדרוקן אירע פֿרומ ע געפֿילן און דער עולם האָט זיך צו איר באַצויגן מיט דרך־ארץ.
אויף פּויליש און רוסיש זענען קיין פּאָעטעסעס אין יענער תּקופֿה ניש ט געווען באַקאַנט, אָבער אויף דײַטשיש – יאָ, און אַ סך פֿריִער. Il s’agit d’un sujet de recherche (1060 – 1127). ס׳זעט אויס, אַז זי איז געווען אַ מאָנאַכין אָדער סתּם אַ שטאַרק פֿרו C’est vrai. גאָר פּאָפּולער איז שפּעטער געווען די עסטרײַכער פּאָעטעסע אַרגולא ַ פֿאָן גרומבאַך (1492 – 1554).
וואָס שייך רויזל פֿישלס, איז שווער גענוי צו באַשטעטיקן צי אינעם קרא מען אַרויסגערעדט איר ערשטן נאָמע C’est vrai. איר טאַטע, הרבֿ יוסף־פֿישל הלוי איז געווען אַ דרוקער, און איר זיידע, הרבֿ יודא – אַ ראָש־ישיבֿה אין לודמיר. ווען איר פֿאָטער איז ניפֿטר געוואָרן אין 1586, האָט זי געירשנט זײַן דרט וקערײַ; געוואַנדערט, לויט אירע ווערטער, איבער דער וועלט; געקראָגן אין האַנאָווער דעם כּתבֿ־יד פֿון הרבֿ משה שטענדאַלס געגרא C’est vrai, c’est vrai, c’est vrai. צוליב דעם האָט זי אָנגעשריבן איר ליד, וואָס הייבט זיך אָן אַזוי:
מיט דער הילף גוטש ית’ האב איך מיר אין מיין זין גינומן.
אונ’ מיט דער הילף פֿון גוט ית’ האף איך דר דורך צו קומן:
דז געטליך ספֿר תהילים אויף טייטש אין דער צייט לאשן ווייזן.
אין דער ווארטן דז אידר מן זול גוט ית’ לובן אונ’ פרייזן:
מיטן מאָדערנעם אויסלייג און טיילווײַז איבערגעזעצט אויפֿן הײַנטיקן ייִדיש:
מיט גאָט יתברכס הילף האָב איך דאָס אין מײַן זין גענונען,
Si vous avez besoin d’aide, n’hésitez pas à nous contacter :
דעם געטלעכן ספֿר תּהילים אויף טײַטש אין דער צײַט לאָזן ווײַזן,
און דערוואַרטן, אַז יעדער מענטש זאָל גאָט יתברך לויבן און פּרײַזן (מ שבח זײַן).
הייסט עס, דריקט די מחברטע אויס די האָפֿענונג צו פֿאַרענדיקן איר אַן בעט און צו באַווײַזן דאָס בוך צו פּובליקירן, כּדי דער עולם זאָל עס ליי ענען אויפֿן פּשוטן טײַטש און לויבן דעם רבונו־של־עולם. דעם גענויעם נוסח פֿונעם ליד מיט אַלע ספּעציפֿישע פֿאַרצײַטיקע פּיט שעווקעס קענט איר געפֿינען אין דער אַלט־ייִדישער אַנטאָלאָגיע פֿון ד C’est vrai.
ואיך האָב לעצטנס איבערגעזעצט דאָס ווערק אויף רוסיש, שטרעבנדיקט נאָ כצומאַכן איר פֿאַרצײַטישן פֿאָקסטימלעכן סטיל. איינער אַ לייענער, אַ פֿילאָלאָג, האָט מיר גלײַך געזאָגט, אַז מײַן א יבערזעצונג קלינגט ווי אַזוי גערופֿענע רוסישע סילאַבישע לידער פֿועננוענ 16ème et 17ème jour. אַז דער פ ּויליש־רוסישער קריסטלעכער מחבר סימעאָן פּאָלאָצקי, וועלכער האָט אי ן 1578 אַרויסגעגעבן אַ געגראַמטן תּהילים אויף רוסיש, קלינגט סטיליסטיש ממש ווי רויזל פֿישלס ליד און מײַן רוסישע ווערסיע דערפֿון. אַן אַנדער מעגלעכער קוואַל פֿון רויזלס אינספּיראַציע האָט געקאָנט זײַן די פּוילישע געגראַמטע תּהילים פֿון יאַן קאָכאַנאָווסקי, וואַן Il s’agit de 1578.
Il s’agit d’une question de savoir si vous avez besoin d’aide. ס׳איז קלאָר, אַז זי איז געווען אַ געבילדעטע פֿרוי, און דערצו אַ בראַ ווע; זי האָט נישט מורא געהאַט צו וואַנדערן אַליין, כּדי צו קריגן דעם וויכ Il s’agit d’une question de temps. דאָס מיינט, מסתּמא, אַז זי איז דעמאָלט נישט געווען אַ חתונה־געהאַטע. זי האָט געקענט לשון־קודש, דײַטש און פּויליש אָדער רוסיש (אפֿשר ביידע ). דאָס קאָן אָבער זײַן אַ דרוקפֿעלער.
וואָס שייך הרבֿ שטענדאַלס טײַטש־תּהילים, האָט דער קעניגסבערגער דיכ טער אַמבראָזיוס לאָבוואַסער אַרויסגעגעבן אַזאַ מין ווערק אויף דײַט שיש אין 1573. אַסערס בוך אָדער כאָטש עפּעס געהערט דערפֿון, נאָר אַליין האָט ער געש ריבן, ווי רויזל פֿישלס באַמערקט גאַנץ ריכטיק, „אין ניגון פֿון שמואל־בוך“, דהײַנו אינעם סטיל פֿון באַקאַנטע אַלט־ייִדישע עפּישע פּאָעמעס און תּחינות.
