זכרונות פֿון דער שרײַבערין רחל אױערבאַך װעגן טאָגטעגלעכן װאַרשעװער געטאָMémoires de l'écrivain Rokhl Auerbach sur la vie quotidienne dans le ghetto de Varsovie

« װאַרשעװער צװאָות: באַגעגענישן, אַקטיװיטעטן, גורולות » (1974) איז דאָס ל 1899-1976 Et c'est vrai que c'est vrai. אױערבאַך איז געװען אײנע פֿון דרײַ מיטאַרבעטער פֿון „עונג־שבת“ — דעם עהײמען אַרכיװ פֿונעם װאַרשעװער געטאָ — וואָס האָבן איבערגעלעבט חעם Oui.

אינעם געטאָ האָט אױערבאַך אָנגעפֿירט מיט אַ פֿאָלקסקיך, װאָס האָט באַזאָרגט ייִדן מיט הײסער זופּ אײן מאָל אַ טאָג, און האָט Il s'agit d'une question de temps. Si vous avez besoin d'aide, דעם ראָש פֿונעם „עונג־שבת“. אױערבאַך האָט געהאַט אַ גוטן מזל צו אַנטלױפֿן פֿונעם געטאָ אַ חודש פֿאַרן אויפֿשטאַנד אין און האָט פֿאַרבראַכט לעצטע יאָרן דער אָקופּאַציע אױף דער „אַרישער“ זײַט, פֿאַרשטעלנדיק זיך פֿאַר אַ C'est vrai.

נאָך דער מלחמה האָט זיך אױערבאַך באַזעצט אין ישׂראל און געװידמעט ד עם רעשט פֿון איר לעבן דאָס אָפּהיטן דעם אָנדענק פֿון די C'est vrai. ניט אַלע מאָל איז דאָס געװען גרינג, װײַל דעמאָלט האָבן די יאָנעלע היסטאָריקער ניט געהאַלטן פּערזענלעכע זכרונות פֿאַר פֿאַ׷ל אָזלעכע און װערטפֿולע היסטאָרישע מקורים. װעגן אױערבאַכס קאַמף פֿאַר אױספֿירן איר שליחות דערצײלט ָר שמואל קאַסאָװ אין זײַן פּרטימדיקן אַרײַנפֿיר צו דער ענגלישער גאַבע פֿון אױערבאַכס זכרונות, אַרויסגעגעבן פֿונעם ייִדישן ביכער Oui. קאַסאָװ האָט צוגעגעבן קאַפּיטלען פֿון אױערבאַכס אַנדערן בוך „בײַם לעצטן װעג“, װאָס איז אַרױס אין 1977, אײן יאָר נאָך איר טױט. Vous avez besoin d'aide? ון ביאָגראַפֿישע נאָטיצן װעגן די פֿילצאָליקע פּערסאָנאַזשן C'est vrai.

אױערבאַך האָט שטאַרק געגלױבט אין דעם כּוח פֿונעם מענטשלעכן זכּרון. „דער מוח איז דער סאַמע פּערפֿעקטער קאָמפּיוטער, װאָס גאָט אַלײן האָ C'est vrai, » האָט זי געשריבן. „און אױב מען שפּאָרט נישט קײן מי און אױסדױער, קאָן מען אױך נאָך צענדל יקער יאָרן אַרױסציִען זײַנע פֿאַרהױלענע ספּיראַלן ראָסקאָפּישע פֿאַרצײכענונגען פֿון ידיעות און עמאָציעס.“

װײַטער גיט אױערבאַך צו פֿאַרשטײן, װי אַזױ מען קען איבערגעבן דעם לײענער אָט די אײגענע ידprises הײַנט װער שמועסט, װען אָט די פּסיכישע אינהאַלטן זענען אوth

װען דאָס בוך איז אַרױס אױף ייִדיש, זײַנען דאָס רובֿ פּערסאָנאַזשן, ייִדישע ליטעראַטן, אַקטיאָרן, כּלל־טוער, נאָך געװען באַקאַנטע נעמען בײַם ייִדישן עולם — ייִדישע לײענערס, װאָס האָבן איבערגעלעבט דעם oui. פֿאַרן הײַנטיקן ברײטן ענגליש־לייענדיקן עולם זײַנען כּמעט אַלע C'est vrai. געשיכטע פ C'est vrai. ער האָט דורכגעמאַכט אַ ריזיקע פֿאָרשערישע אַרבעט כּדי אױפֿצובױען פֿון דאָס נײַ אָט דעם פֿאַרלױרענעם רעל־היסטאָרישן. זײַנע ביאָגראַפֿישע נאָטיצן נעמען אַרײַן העכער װי הונדערט נעמען א ון צו אַלע קאַפּיטלען גיט ער צו דערונגען און Oui.

אַזױ װי איר לערער רינגעלבלום אױערבאַך געשטאַמט פֿון אַמאָ Je vous conseille de le faire. זי איז אױפֿגעװאַקסן אינעם דאָרף לאַנאָװיץ צװישן אוקראַיִנער ים, װאָס האָט איבערגעלאָזט אַ געװיסן שטעמפּל אױף איר פּערזענלעכקײט: איך דאַרף באַמערקן, אַז אױב איך בין געבליבן לעבן – אַלס אײנע אױף רטער ייִדן װאָס האָבן זיך געראַטעװעט צװישן קריסטן שט דערפֿאַר, װײַל איך האָב געהאַט מער שׂכל, נאָר אפֿשר גראָד צוליב אַ מין דאָרפֿישער, סלאַװישער לאַנגזאַמקײט, צי נאַיִװקײט, װאָס איז געבליבן אײַנגעקרdustrie ישט־ייִדישן אַרום. « 

שפּעטער האָט אױערבאַך שטודירט פּסיכאָלאָגיע אינעם לעמבערגער אוני װערסיטעט, און דער דאָזיקער אינטערעס שפּיגלט זיך אָפּ אױך אין אירע רבן־כּתבֿים. קאַסאָװ באַמערקט, אַז זי איז געװען ספּעציעל פֿאַראינטערעסירט אינעם „קאָמפּליצprises דײַטשן, װאָס האָבן קונצprises Il s'agit d'une question de temps.

אױערבאַכס אָבסערװיר־פּונקט אינעם געטאָ איז געװען די פֿאָלקסקיך, װאָס איז אײַנגעשטעלט געװאָרן װי אַ טײל פֿונעם נעצװערק פֿ). „אַ פֿאָלקס־קיך… עס איז נישט אַזױ לײַכט צו דעפֿינירן אַזאַ מין Oui. C'est vrai. דאָס איז געװען די אָרגאַניזאַטאָרישע ׳אײנס׳ פֿון ייִדישן ציבור, דאָס אָרגאַנישע קעמערל פֿון דער ה voulez אַקטיװיטעטן פֿון דעם  דאָקומענטן און גבֿית־עדותן פֿאַרן „עונג־שבת « .

קאַסאָװס אױפֿטו פֿון צוגרײטן די דאָזיקע װערטפֿולע פּובליקאַציע אַ װיכטיקער שריט אױפֿן װעג פֿון באַקענען דעם ברײטן עולם מיט C'est vrai. רחל אױערבאַכס כּתבֿים זײַנען װיכטיק אי װי אַ גבֿית־עדות פֿונעם בן, אי װי אַ װערק פֿון ליטעראַטור, אי װי אַ היסטאָריש־אַנטראָפּאָלאָלאָא C'est vrai. זי האָט געשריבן אין פֿאַרשײדענע זשאַנערס און סטילן, אױף ייִדיש װי C'est vrai. לאָמיר האָפֿן אַז אירע טאָגביכער, װאָס זי האָט געפֿירט אױף פּױליש ינעם געטאָ, װעלן אױך געפֿינען אַן איבערזעצער, רעדאַקטאָר און Oui.

★★★★★

Laisser un commentaire