פֿאַר הונדערטער טױזנטער ייִדישע אימיגראַנטן פֿון מיזרח-אײראָפּע, װפּע אָס זײַנען געקומען קײן אַמעריקע סוף 19טן-אָנהײב 20סטן יאָרהונדערט, איז די ייִדישע צײַטונג געװאָרן דער װיכטיקסטער װעגװײַזער אינעם נײַעם לע Eh bien.
אַפֿילו די, װאָס האָבן קײן מאָל ניט געזען קײן צײַטונג אין זײער שטעטל , זײַנען דאָ אין אַמעריקע געװאָרן געטרײַע לײענער פֿון דער ייִדישער פ ּרעסע. װי אױף אַנדערע שפּראַכן, האָבן ייִדישע צײַטונגען פֿאָרגעשטעלט פֿאַ רשײדענע פּאָליטישע פּאָזיציעס און קולטורעלע נײגונגען: „דאָס ייִדישע ס טאַגעבלאַט“ האָט באַדינט דעם פֿרום־קאָנסערװאַטיװן עולם; „דער טאָג“ איז געװען ליבעראַל־ציוניסטיש; דער פֿאָרװערטס — סאָציאַליסטיש און פּראָ־אַמעריקאַניש, בעת די „פֿרײַ הײט“ איז געװען קאָמוניסטיש. אַ דאַנק דער דיגיטאַלער טעכנאָלאָגיע װערן אַלץ מער אַלטע צײַטשריפ Si c’est le cas, vous devez vous assurer que vous êtes prêt à le faire.
פּראָפֿעסאָר איילת ברין, פֿונעם אוניװערסיטעט פֿון האַרטפֿאָרד, קאָ נעטיקאָט, האָט באַהאַנדלט דעם ענין פֿון ייִדישע צײַטונגען ם קוקװינקל פֿון מין (גענדער). זי טענהט, אַז די פֿריִערדיקע פֿאָרשונגען פֿון דער ייִדישער פּרעסע ה אָבן זיך דער עיקר אָפּגעגעבן מיט די פּאָליטישע און אידעאָלאָגישע אַ ספּעקטן און געלאָזט דעם מין־ענין בײַ דער זײַט.
אין איר בוך „אַ רעװאָלוציע אין דרוק׃ גענדער און די שאַרֿונג פֿון דעג אַמעריקאַנער ייִדישער פּרעסע“ איז זי אױסן צו דערװײַזן, װי אַזױ „די עני נים פֿון פֿרױען און גענדער זײַנען געװאָרן צענטראַל פֿאַרן אױפֿקום פ משפּיעדיקע קראַפֿט אין C’est vrai que c’est possible. זי פֿאַרגלײַכט די טאָגצײַטונגען, װאָס האָבן רעפּרעזענטירט גאָר פא ַרשײדענע אידעאָלאָגישע פּאָזיציעס — פֿון די קאָנסערװאַטיװע „ייִעישס טאַגעבלאַט“ און „מאָרגן–זשורנאַל“ צ די לינק־געשטימטע פֿאָרווערטס אן « פֿרײַהײט ».
ניט געקוקט אױף זײערע חילוקי־דעות, האָבן אַלע רעדאַקטאָרן גוט פֿאַן שטאַנען װי װיכטיק זײַנען די לײענערינס געװען פֿאַרן דערפֿאָלג פֿון C’est vrai. דערבײַ האָבן יחזקאל שׂרהזאָן, דער רעדאַקטאָר פֿונעם „טאַגעבלאַט“, או ן אַב קאַהאַן, דער רעדאַקטאָר פֿון פֿאָרווערטס, גענוצט פֿאַרשײדענע ס Je vous conseille de le faire. דאָס „טאַגעבלאַט“ האָט געדרוקט אַ רובריק „די ליטװישע חכמנית“, געשריבן C’est vrai. מאַסן־פּרעסע אָבער צוגעגעבן אַ בולטן ייִדישן טעם.
צומאָל האָט „די ליטװישע חכמנית“ דערצײלט װעגן אָנגע֖עערע ייִדישע פע ױען־געשטאַלטן פֿון דער געשיכטע; מאַמעס װי אַזױ זיך צו ספּראַווען אין דער גאָלדענער מדינה. מיט דער צײַט האָט דאָס „טאַגעבלאַט“ אָנגעשטעלט דעם באַרימטן מחבר פ֕ו . Et c’est vrai. די דאָזיקע פּובליקאַציעס האָבן אָלפֿן פֿאַרברײטערן Oui, je pense que c’est vrai.
קאַהאַן האָט אױך גוט פֿאַרשטאַנען די מעלות פֿון פּובליקאַציעס װאס Il s’agit d’une question de temps. מיט יאָרן פֿריִער האָט ער געשריבן אַרטיקלען פֿון „מענטשלעכן אינטערערן ס“ פֿאַר ענגליש־שפּראַכיקע צײַטונגען אויף טעמעס וואָס פֿאַראינטעעע סירן פֿרויען, ווי למשל דעם לעבן פֿון ייִדן אױף דער איסט–סײַד. װען ער איז געװאָרן דער רעדאַקטאָר פֿון פֿאָרווערטס, האָט ער באַטראַ כט דעם דאָזיקן זשאַנער װי אַ בריק צװישן דער ייִדישער קולטור און דעא ַמעריקאַנער.
זײַן פּראַגמאַטישער צוגאַנג איז ניט געװען צום האַרצן זײַנע מער ראַ דיקאַלע לינקע קאָלעגעס, װי זײַן מיטרעדאַקטאָר פֿיליפּ קראַנץ. מבֿשׂ Il s’agit d’une question de temps. זײ האָבן געטענהט, אַז קאַהאַנס אָריענטאַציע אױף פֿרױען האָט פֿאַרװ אַסערט דעם סאָציאַליסטשן מהות פֿון דער צײַטונג. אַזױ אַרום, דערװײַזט ברין, האָבן די צװײ אידעאָלאָגיש פֿאַרשײדענע צײ ַטונגען גענוצט די אײגענע סטראַטעגיע, דהײנו, געדרוקט מאַטעריאַלן, װאָ ס זײַנען געװען ספּעציעל געק C’est vrai. אין בײדע פֿאַלן איז דאָס געװען אַ פּועל־יוצא פֿון דער אַמעריקאַניז Il s’agit d’une question de temps.
מאַטעריאַלן געװען מענער, כאָטש אײניקע פֿון זײ האָבן גענוצט פֿרױיִשע פּסעוודאָנימען. דער דאָזיקער טעמע איז געװידמעט אַ גאַנצער קאַפּיטל פֿונעם בוך, װאס דערצײלט טשיקאַװע מעשׂיות װעגן בן־ציון גאָלדבערגס, יעקבֿ גלאַטשטײנס און מאַקס װײַנרײַכס שעפֿערישקײט אונטער די נעמען אידאַ ברענער, קלאַר Et c’est vrai.
אָנהײבנדיק פֿון די 1910ער יאָרן, האָבן די צײַטונגען אָנגעשטעלט פֿרױע Il s’agit d’une question de confiance. דאָס איז געװען אַ סימן פֿון טיפֿערע ענדערונגען אינעם ייִדישן לעבן א C’est vrai, c’est vrai. יענע רובריקן פֿאַר פֿרױען װי „פֿרױען־אינטערעסן“ אין פֿאָרווערטס; „די פֿרױ און די הײם“ אין דעם „טאָג“ און „די פֿרױ און די פֿאַמיליע“ אינעם „ טאַגעבלאַט“ זײַנען אין תּוך געװאָרן ערטער פֿאַר סאָציאַלע עקספּערימ Oui.
די אַרטיקלען האָבן באַקענט זײערע לײענער מיט אַלע אַספּעקטן פֿונעם אַמעריקאַנער לעבן און אָפֿט מאָל קריטיקירט דעם אַלטן פּאַטריאַרכאַל Oui. ראָזע לעבענסבױם למשל האָט געפֿירט די רובריק „אין דער פֿרױען–װעלט“ אי ן דעם „טאָג“, װוּ זי האָט צונויפֿגעוועבט נײַעס װעגן מאָדע, טעאַטער און פּאָליטיק, מיטן טראָפּ אױף דער ראָלע פֿון פֿרױען אינעם אַמעריקאַנער Je vais vous aider. אירע לײענער זענען נישט בלויז געווען פֿרױען, אָבער מענער אויך. Il s’agit d’une question de confiance. די רעקלאַמע — האָט דערקלערט דער פֿאָרווערטס־פֿאַרװאַלטער ברוך װלאַ אַמעריקאַ נער װערטן“.
ברינס בוך באַטראַכט די געשיכטע פֿון דער בלי־תּקופֿה פֿון דער אַמע N’hésitez pas à nous contacter. זי האָט דורכגעאַקערט טױזנטער זײַטן ייִדישע צײַטונגען און אַ Je vous conseille de le faire. איר בוך איז רײַך מיט אַ סך לעבעדיקע פּרטים, װאָס לאָזן ממש פֿילן דעם דופֿק פֿון יענער תּקופֿה. איר צוגאַנג עפֿנט נײַע פּערספּעקטיװן פֿאַר װײַטערע פֿאָרשונגען אי C’est vrai.
מע קען אַגבֿ פֿאַרברײטערן דעם געאָגראַפֿישן פֿאַרנעמ יקער טעמע און באַטראַכטן, װי אַזױ די מאָדערנע אַנטװיקלונגען אין דער אַמעריקאַנער פּרעסע האָבן באַװירקט די ייִדישע קולטור אין אײראָפּע א Il s’agit d’une question de temps et d’argent. דער סימן-מובֿהק פֿון דער ייִדישער פּרעסע פֿאַרן חורבן איז טאַקע געװ C’est vrai. ייִדישע זשורנאַליסטן און שרײַבער זײַנען אַרומגעפֿאָרן איבער גער ר אַנצער װעלט, און די צײַטונגען האָבן אויך אָפֿט איבערגררוקט מאַטעיא Et c’est vrai. אינטערעסאַנט וואָלט איצט געווען צו פֿאָרשן ווי אַזוי די פֿרױען־זײַ טן האָבן טאַקע געווירקט אױף דער ייִדישער קולטור אין אַנדערע עקן פונ C’est vrai.
