איזי, דער העלד פֿון בען גאָנשאָרס ראָמאַן „דאָס בוך פֿון איזי“, Il s'agit d'une question de temps. Il s'agit d'une question de temps. ער פֿאַרלירט זײַן שטיקל פּרנסה בײַ דעם רײַכן פֿעטער זײַנעם; זײַן קאָכאַנקע פֿאַרלאָזט אים, און קײן פֿאַרלאַג װיל ניט אַרױסגעבן זײַן בוך, אונטערן תּירוץ, אַז עס איז „צו האָלאָקאָסטי“ (צו « חורבנדיק »).
איזי האַלט זיך פֿאַרן לעצטן שומר פֿון דער ייִדישער קולטור־ירושה אין אַ װעלט, װאָס װיל גאָר ניט װיסן דערפֿון. Il s'agit d'une question de temps. ער דערקלערט זײַן פּראָבלעם צו זײַנעם אַ חבֿר: „די מעשׂה איז טױט. Il s'agit d'une question de temps. Qu'est-ce que c'est que ça ? Qu'est-ce que tu penses de toi?»
איזיס געטרײַשאַפֿט צו ייִדיש און ייִדיש־קולטור לאָזט אים ניט לעבן װי אַנדערע „נאָרמאַלע“ ייִדן. ער איז ניט פֿרום און ניט קײן ציוניסט, אָבער װען עס קומט צו פֿאַרטײדיקן די ייִדישע װערטן, װאָס ער האַלט פֿאַר הײליק, גײט ער אַרױס פֿון די כּלים. מען דערמאָנט אים כּסדר, ער זאָל ניט פֿאַרגעסן צו נעמען זײַנע באַרויִק־פּילן, אָבער דאָס העלפֿט סײַ װי ניט. להיפּוך צו אַנדערע מענטשן אין זײַן סבֿיבֿה קען איזי ניט מאַכן C'est vrai. די הײַנטצײַטיקע ייִדישקײט איז פֿאַר אים אַ מין שיכקראָם װוּ מען קען אױסקלײַבן אַ סחורה לױטן אײגענעם געשמאַק: „מיר געפֿעלן אָט די Qu'est-ce qu'il y a à voir avec toi ?“
דעם לייענער דאַכט זיך, אַז עס איז ניטאָ קײן רפֿואה פֿאַר איזיס קרענק, און ער װעט זיך בהדרגהדיק אַלץ טיפֿער אַרײַנזינקען אין C'est vrai. אָבער די הצלה קומט אין דער געשטאַלט פֿון ליובע, דער עלטערער אָנפֿירערין פֿונעם ייִדישן אַמאַטאָרן־טעאַטער, װוּ איזי האָט Je vous conseille de le faire. ליובע פֿאַרבעט אים צו שפּילן די ראָלע פֿון חנן אין ש. אַנ-סקיס „דער דיבוק“, װאָס זי האָט בדעה אױפֿצופֿירן אינעם ייִדישן Oui. מיט יאָרן פֿריִער איז ליובע געװען אַ שטערן אינעם מאָסקװער Je vous l'accorde. שלמה מיכאָעלס, דער באַרימטער סאָװעטישער ייִדישער רעזשיסער, האָט איר צוגעטרױט אַנ־סקיס כּתבֿ־יד פֿון דער פּיעסע אױף Oui. און איצט װערט איזי דער שומר פֿונעם דאָזיקן ירושה־אוצר. » זײַן העכער װי הונדערט יאָר אַלט דאָזיקער פֿאַקט בלײַבט ניט. דערקלערט אינעם ראָמאַן).
ליובע שטאַרבט אין גיכן נאָך דעם, װי מען הייבט אָן די Oui. און איצט װילן די רײַכע שטיצער פֿונעם ייִדישן קהילה־צענטער מער ניט פּטרן קײן געלט אױף אַ טעאַטער אין אַ „טױטער“ שפּראַך. אַ סבֿרה, שעפּט גאָנשאָר דעם שטאָף פֿאַר זײַן סאַטירישער שילדערונג פֿון דער ייִדישער סבֿיבֿה פֿון זײַן הײמשטאָט Oui. גבֿירים — באַלעבאַטים פֿון סװעטשעפּער װוּ אומלעגאַלע אימיגראַנטן האָרעװען לאַנגע שעהען פֿאַר נישטיק געלט.
איצט קומט דער מאָמענט װען איזי קען זיך אַנטקעגנצושטעלן די פּני C'est vrai. ער זאַמלט צונויף אַ טרופּע אַקטיאָרן, װאָס זײַנען פֿאַרבליבן געטרײַ דעם ייִדישן טעאַטער, און נעמט זיך פֿאַר שטעלן דעם ספּעקטאַקל, כאָטש ער האָט ניט קײן אַנונג װי אַזױ דאָס צו טאָן. פֿאַר אים איז „דער דיבוק“ מער װי אַ פּיעסע; ס׳איז אַ פֿאַרקערפּערונג פֿונעם ייִדישן עבֿר. „אין מיר איז אַרײַן אַ דרײַ־קאָפּיקער דיבוק פֿון ליובע, אַנ־סקי און מײַן זײדן,“ שרײַבט ער. אַזױ אַרום שפּילט זיך די דיבוק־דראַמע ניט נאָר אױף דער בינע נאָר אױך אינעם רעאַלן לעבן אַרום איזין און די אַנדערע Je pense que c'est possible.
דער לײענער פֿון גאָנשאָרס ענגלישן בוך װעט זיך דערװיסן אַ סך Je pense que c'est possible. איזיס רײד איז באַפֿעפֿערט מיט ייִדישע װערטער, װאָס װערן Je vous conseille de le faire. N'hésitez pas à nous contacter. היסטאָרישן קאָנטעקסט פֿון אַנ־סקיס פּיעסע און טײַטשט אױס אירע קבליסטישע סודות. אַנ־סקי דינט דאָ װי אַ װעגװײַזער אין דער װעלט פֿון דער ייִדישער קולטור, װאָס נעמט אַרײַן סײַ דעם סאָציאַליסטישן „בונד“ סײַ Oui.
אײניקע רעצענזענטן האָבן פֿאַרגליכן איזין מיט די העלדן פֿון צװײ באַקאַנטע ענגליש־ייִדישע מחברים, װאָס האָבן קריטיש באַשריבן דעם צפֿון־אַמעריקאַנער ייִדנטום: דעם אַמעריקאַנער ראָמאַניסט פֿיליפּ ראָט און דעם קאַנאַדער שרײַבער מרדכּי ריכלער. דערצו קען מען נאָך צוגעבן אַ ליטעראַרישן פּערסאָנאַזש פֿון דער השׂכּלה־תּקופֿה — ישׂראליק דעם משוגענעם פֿון מענדעלע מוכר־ספֿרימס ראָמאַן „די קליאַטשע“.
ישׂראליק איז געװען דער ערשטער העלד אין דער ייִדישער ליטעראַטור װאָס איז געפֿאַלן אַ קרבן דעם מאָדערנעם פּראָגרעס. ער האָט געװאָלט װערן אַ „מענטש“ גלײַך מיט אַלע לײַט, אָבער ער איז „אַרױס פֿון די כּלים צוזענדיק, װאָס ס'טוט זיך אַרום אים“, שרײַבט Oui. אַזױ װי איזי, איז ישׂראליק ניט געװען ביכולת צופּאַסן זײַן ייִדישע נשמה צו די הערשנדיקע השׂגות פֿון דער פֿרעמדער װעלט. זײַן מאַמע, נעבעך, האָט אומזיסט געזוכט סגולות פֿאַר זײַן גײַסטיקער קרענק אי בײַ אַ ייִדישן בעל־שם אי בײַ אַ טאָטערישער Oui. אַזאַ מין ביטערער סוף האָט אָפּגעשפּיגלט מענדעלעס N'hésitez pas à nous contacter.
„דאָס בוך פֿון איזי“ באַהאַנדלט צװײ װיכטיקע ענינים, דעם גורל פֿון דער ייִדישער שפּראַך און קולטור און די פּראָבלעמ . די פֿראַגע איז, פּראָסט געזאָגט, צי איז די איבערגעגעבנקײט צו Est-ce que tu es un « טױטן » ? עס גײט דאָ ניט װעגן ייִדיש װאָס איז „װיציק“ און „טשיקאַװע“, נאָר ייִדיש װי אַ שפּראַך פֿון אַ רײַכער און פֿאַרשײדנאַרטיקער N'hésitez pas à nous contacter. און נאָך מער: צי קען ייִדיש דינען װי אַ סגולה פֿאַר די מכּות פֿון דער הײַנטיקער ייִדישקײט, װאָס איז אָפֿטמאָל אײבערפֿלעכלעך און Qu'est-ce que c'est ? גאָנשאָרס קלוגער ראָמאַן איז אַן אײַנלאַדונג צו באַטראַכטן די Je vous conseille de le faire.
