דער 21סטער נומער פֿונעם ליטעראַרישן זשורנאַל „ייִדישלאַנד“ ווערט געו וידנעט ישׂראלס קאַמף קעגן דעם אַראַבישן טעראָר זינט די שוידערלעכע א Il s’agit d’un jour d’août 2023. גלײַך אויף דער הילע — אַ בילד פֿון דער פֿאָן פֿון מדינת־ישׂראל.
אין דער הקדמה פֿון דעם נומער געפֿינט מען די שורות פֿון יוסף פּאַפּי Il s’agit d’une année 1930. ת דער כוואַליע פֿונעם ארץ־ישׂראל:
מיר וועלן פֿון אָרט זיך ניט רירן,
מיר וועלן פֿון דאַנען ניט גיין,
איר זאָלט אונדז אפֿילו ניט לאָזן
Oui, c’est vrai! –
אַזוי האָבן יונגע, אַזוי האָבן אַלטע באַשלאָסן,
ווען ס’האָט זיי דער שכן, דער שׂונא,
די הײַזער באַשאָסן;
ווען ס’האָט זיי דער שכן
די פּלויטן און טירן געבראָכן,
דעם גאָרטן, דאָס פֿעלד און דעם שײַער
C’est vrai.
אָפּמערקנדיק די שוידערלעכע געשעענישן פֿונעם „שוואַרצן שבת“ אין ישׂר אל דעם 7טן אָקטאָבער, געפֿינט זיך אינעם נומער וועלוול טשערנינס יידי שע איבערזעצונג פֿון אַ קאַפּיטל פֿונעם העברעיִשן פּראָזאַיִקער יואר יוא Oui, et je pense que c’est vrai. דער ראָמאַן, „שאָטנס־הויז“, איז געווידמעט דעם פּאָגראָם, וועלכן אַראַב 1941 בעתן פּראָ־נאַציסטישן אויפֿשטאַנד אי C’est vrai.
מען לי יענען אַ קאַפּיטל פֿון מיכאל פֿעלזענבאַומס נײַעם ראָמאַן „ווען דער ז ייגער שלאָגט טיק-טאַק“. דער נומער אַנטהאַלט אויך אַן עסיי פֿון דער באַוווּסטער העברעיִשער דיכטערין רבֿקה מרים, „ייִדיש פֿאָרויס און אויף צוריק“. (1989) ידערוווּקס: אַ נײַער דור ייִדישער שרײַבערס“.)
אין דעם נומער קען מען אויך לייענען דעם ערשטן טייל פֿונעם פּאַרטיזאַנ ישן טאָגבוך וואָס דער פּראָזאַיִקער הירש דאָבין (1905 – 2001) האָט געפֿין ט בעת דער צווייטער וועלט־מלחמה אין די ווײַסרוסישע וועלדער. דאָס טאָגבוך האָט זיך אָפּגעהיט אינעם פּריוואַטן אַרכיוו פֿון דעם שרײַבערס טאָכטער אין ישׂראל. מיט יעדן נומער « ייִדישלאַנד » וועט מען אַרײַנשטעלן נאָך אַ קאַפּיטל.
ליבהאָבער פֿון פּאָעזיע וועלן דאָ געפֿינען נײַע לידער פֿון קאַטערי אַנאַ קוזנעצאָוואַ, פֿעליקס חיימאָוויטש, באָריס קאַרלאָוו, וועלוול טשערנין און מיכאל פֿעלזענבאַום, ווי אויך אַ ליד פֿון דער רוסישער דיכט ערין נאָוועלאַ מאַטווייעוואַ (1934 – 2016) אין לייבו לעווינס (1914 – 1983) איבערז עצונג אויף ייִדיש , וועלכע ווערט דאָ פֿאַרעפֿנטלעכט צום ערשטן מאָל.
בײַ ס׳רובֿ נומערן פֿונעם זשורנאַל געפֿינען זיך פֿאָרש־אַרטיקלען א Il s’agit d’une question de confiance. דאָס מאָל ברענגט „ייִדישלאַנד“ אַן אַרטיקל פֿון דער ליטעראַטור־פאָ רשערין אַלכּסנדרה פּאָליאַן וועגן פּרץ מאַרקישעס מלחמה־ליריק. אין תּוך איז דאָס אַ רעפֿעראַט, וואָס די פֿאָרשערין האָט אָפּגעהאַל טן דעם פֿאַרגאַנגענעם האַרבסט אויפֿן 26סטן סימפּאָזיום פֿאַר ייִדיש Il s’agit d’une question de temps.
דובֿ־בער קערלער האָט פֿאַרעפֿנטלעכט אין דעם נומער אַ רעצענזיע פֿון מאַיאַ עווראָנאַס נײַער זאַמלונג לידער פֿון זײַן פֿאָטער יוסף קערל ער (1918 – 2000). דער ייִדישער טעקסט ווערט באַגלייט מיט אַ פּאַראַלעלער איב Oui.
אין דער רובריק „מאַטעריאַלן צום לעקסיקאָן פֿון דער ייִדישער ליטעראַט ור אינעם 21סטן יאָרהונדערט“ קען מען לייענען אינפֿאָרמאַציעס וועגן י ענע זשורנאַלן און אַלמאַנאַכן, וועלכע זײַנען דערשינען אין גאַנצן אד ער טיילווײַז אויף ייִדיש נאָך 2000 : « אויפֿן שוועל » (ניו־יאָרק), « ביראָבידז שאַן“ (די ייִדישע אויטאָנאָמע געגנט), « גילגולים » (פּאַריז), « גרינע מדינה » (אַמסט ערדאַם) ר טעם־טעם“ (פּאַריז) , „דער נײַער פֿרײַנד“ (פּעטערבורג), „חוליות“ (חיפֿה), „טאָפּלפּונקט“ (תּל־א יבֿ), „ירושלימער אַלמאַנאַך“ און „נײַע וועגן“ (תּל־אָבֿיבֿ).
אין דער רובריק „אַ נײַ זינגליד“ ווערט פֿאַרעפֿנטלעכט אַ ייִדישע איבע רזעצונג פֿונעם ספֿרדישן פֿאָלקסליד „שיינע מאַנדלביימעלעך“. לעבן דער איבערזעצונג איז אָפּגעדרוקט אויך דער אָריגינאַל אויף לאַנ דינאָ.
ואַחרון אַחרון חבֿיבֿ קען מען לייענען די באַשטענדיקע רובריק „נײַע ב יכער“, וועלכע רעכנט אויס אַלע נײַע ביכער, וואָס זײַנען דערשינען אויף אויף אויף אויף אויף יִדיש; איבערזעצונגען פֿון ייִדישע ווערק אָדער געווידמעט דער ייִדישער שפּ C’est vrai.