Nous avons commencé, il y a quelques années maintenant et sur la demande de lecteurs, la publication dans chaque livraison d’un court texte en judéo-espagnol d’Isacco Hazan qui, lu à haute voix par des personnes n’ayant pas de pratique peut contribuer à les initier de façon plaisante. L’auteur s’est efforcé de restituer le plus fidèlement possible le climat dans lequel évoluaient les communautés juives de l’Empire ottoman.
Nous ne publions pas de traduction intégrale mais quelques notes éclairantes. La graphie adoptée est celle de Vidas Largas. Nous suggérons aux débutants de lire lentement et en scandant, profitant des marques d’accentuation qui ne figurent communément pas.
La Rédaction
Djohá, ombre sofú i meldohón, no azíya un páso sin bendizír al Tódo Ponderóso. Káda ákto de la vída teníya su berahá. El díya lo pasáva al kal en orasyónes i estúdyo de la ley. Kon un tal módo de bivír, no le kedáva tyémpo pára lavorár. A la mujér ke le demandáva parás, le respondíya : “Míra, búla, ésto no es mi étcho. El Dyó Baruhú konóse muéstros menestéres mijór de mozótros. Adresáte a El pára resivír la parnasá.” De fáto, no avíya mankúra de azlahá. Núnka Djohá aboltó las mános vazíyas. Apresyádo por su hazmetlík, prónto a kompletár minyán en un meldádo o dar úna máno a un sakát, le dechávan syémpre únos kuántos gróches i núnka se ulvidávan de inchírle un sefertasín de tódo lo buéno : frútas, azeytúnas, bóyos, biskótchos, uévos haminádos; mízmo el kantaríko de sharópe kon un bokalíko de rakí pará ke se le alégre el korasón. Komo de úzo, el Chabát de madrugáda, Djohá, alusádo de vistimyénta blánka - taíya, galabíya i galótchas de stésa kolór - se apretó pára la kilá. En kamíno, tomó a traversár. Na ke tópa en médyo la káy úna taléga yéna fin a tachteár de pyésas de óro. ésto me akódra un episódyo de mi tchikès : Tiyo Nathan, el ermáno de la aymá, era rabino. En vezes estava alikudeádo musafír ande mozotros. La mana, ke keriya mezurar - testár dizen agóra - mi grádo de rubisúmbre me prezentáva este kuénto. Mi repuésta era senpiternál, kómo me la avíya ambezádo : “Kláro mamá ! En Chabát no se tóka ni pará ni birlánte.” Djohá, el, salyó mas djudíyo. Lo vámos a savér al próksimo número de muéstra revísta, kon el ayúdo del Dyó. | sofú = pieux. | El kantoniko de Chochana Jurnaliko amigo
No demandes ! No demandes lo ke pasi i esto pasando ! Porke te digo esto ? Tu, no me demandates nada ! Ma kale ke avle, alora kon ken, si no es kon ti ? Ay tres mezes ke no eskapo de tener belas. Konoses la istoria de Oriko ke todo tyene, asta un graniko en el… lo ke no se dize ? Para mi, todo empeso kuando el dyentisto me dicho de arankar todas las dyentes ke teniya. No es grave. Despues de radyos i analisas me adurmisyeron al echpital i me alimpyaron la boka. Muy byen. Ma para mi no era kolay ! Tuve komplikasyones kon la thyroïde ke me kitaron unos kuantos anyos antes… A
parte esto no puediya asentarme. Ke
me izyeron estos dotores matasanos ? Ke entro las dyentes kon el… lo ke no se
dize ? Kapara
de mis pekados ! El syelo ke se
apiyade. Entre tanto, amigos muestros me invitaron al kazamyento de sus ijo. El Dyo ke de alegriya a todos, porke no vaya ? Ansina
es ke me topi en un chateau de mil maraviyas. Todo estava muy bueno. El pranzo, lo izyeron al park. Yo no
saviya ke los mochkones estavan invitados ! Me komyeron la kavesa. Otra vez korer, ver dotor, meter pomadas, tomar melizinas i todo lo bueno. Sin olvidar las komisinas desgrasyadas. Jurnaliko amigo, no me digas ke te riyites ! Por modo daynda no sali del bayle.
Chochana Lucie Mazaltove |